سوم شهريور سال 1320 خورشيدي، سرآغاز تحولات عميق در تمام شئون زندگي ايرانيان بود.
ارتش سه كشور متفق در جنگ جهاني دوم، طبق يك نقشه از پيش تعيين شده و پنهاني، خاك ايران را از شمال و جنوب مورد تعرض نظامي قرار مي دهند و اين در حالي است كه دولت ايران، بارها موضع بي طرفي خود را به طرفين جنگ اعلام كرده بود.
آنان كه اسلحه اي در دست داشتند و براي دفاع از کشور منتظر دستور دولتی نبودند ، مختصر مقاومتي مي كنند اما  تلاش آنها در مقابل ارتش مجهز متفقين راه به جايي نمي برد.در فاصله چند روز نقاط مهم كشور از جمله پايتخت به صحنه اي براي رژه چكمه پوشان روس، انگليس و آمريكا تبديل مي شود؛ صحنه اي كه براي هر ايراني غيرتمند دردآور و خفت بار بود.
در چنین فضایی و با مشاهده  رفتار تحقیر آمیز اشغالگران نسبت به اهالی این سرزمین درکوچه و خیابان ، اهل فرهنگ دست به اسلحه خود می برند و حماسه ای جاودان خلق می شود .

سرود «اي ايران» دقيقا در 27 مهر ماه سال 1323 در تالار دبستان نظامي [دانشکدۀ افسري فعلي] و در حضور جمعي از چهره‌هاي فعال در موسيقي ايران متولد شد. شعر اين سرود را حسين گل گلاب استاد دانشگاه تهران سرود و روح‌الله خالقی از استادان موسیقی ایرانی آهنگی در آواز دشتی بر روی این شعر قرار داد . ملودي اصلي و پايه‌اي کار، از برخي نغمه‌هاي موسيقي بختياري که از فضايي حماسي برخوردار است، گرفته شده است.
در زمان اجرای این سرود  ایران همچنان در اشغال قواي انگليس، روس و آمريكا بود و جنگ بين الملل دوم هنوز ادامه  داشت .  آهنگ و شعر اين سرود، احساسات ملي را در مقابل خارجيان كه در آن روز در تالار حضور داشتند  سخت برانگيخت و  از طرف ايرانيان ابراز احساسات وطن پرستانه شدیدی شد  و این  اولين ضربه اي بود كه به طور غيرمستقيم بر پيكر ارتش خارجي كه ناخوانده ميهمان ما بودند، زده شد.
 برخلاف غالب آثار ماندگار كه گذر زمان مهر ماندگاري بر آنها مي زند، اي ايران كه رنگ اعتقاد يكتا پرستانه ايرانيان رادرخود داشت خيلي زود و در همان روز تولدش معروف و ماندگار شد. چنانكه روح الله خالقي در كتاب سرگذشت موسيقي ايران مي نويسد؛ آهنگ اين سرود با آن همه تاثير موجب شد كه وزير فرهنگ، هيات نوازندگان را به مركز پخش صدا فرستاد و صفحه اي از اين سرود ضبط شد تا همه روزه از راديو تهران پخش شود.از آن پس اي ايران به زمزمه هميشگي ايرانيان تبديل شد .
ويژگي كلام سرود چه از نظر مفهوم و چه از نظر رواني اشعار به همه گروه هاي سني اين امكان را مي داد كه دست كم، بند اول آن را به خاطر بسپارند چنانكه به جرات مي توان گفت اين تنها شعر و سرودي است كه ميليون ها ايراني آن را در حافظه خويش ثبت كرده اند.
نوشتار این سرود که تماما سرشار است از واژه‌هاى خوش‌تراش فارسى به همراه امکان اجرای آن بدون ساز و آلات و ادوات موسیقی است  سبب شده تا اين سرود در تمامي مراکز آموزشي و حتي کودکستان‌ها قابليت اجرا داشته باشد.

امروز سرود ای ایران، از معروف‌ترین و محبوب‌ترین سرودهای این سرزمین است.بطوریکه از زمان خلق آن در سال 1323  تا کنون به دلیل محبوبیت فراوان، خواننده‌گان و گروه‌های موسیقی زیادی این سرود را هم در داخل و هم در خارج از ایران اجرا کرده‌اند.